تحلیل تقابل واژگانی شعر رضوی شاعران دفاع مقدّس

چکیده نشانه‌شناسی ساختارگرا چگونگی شکل‌گیری معنا و بازنمود واقعیت را بررسی می‌کند و معتقد است که دالّ و مدلول به شدّت با یکدیگر پیوند دارند و ارتباطی پی‌آیند میان آن‌ها برقرار است، به گونه‌ای که هر دالّی یادآور مدلولی خاص در ذهن است. این نوع نشانه‌شناسی تقابل‌های دوگانه را عناصری بنیادین در بررسی ساختاری و معنایی آثار ادبی و از اصلی‌ترین روش‌های دستیابی به ساختار متن می‌داند. این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین گفتمان مؤثر بر ساختار زبان و اندیشه در سروده‌های رضوی شاعران دفاع مقدّس بر اساس انواع زوج‌های متقابل در سطح واژگانی و معنایی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و زوج‌های متضاد و تقابل معنایی واژگان را معطوف به مفاهیم و جلوه‌های ازلی- ابدی پایداری بررسی کرده‌است، چنان که جهان دوگانه‌هایی را که در ساختار این اشعار پنهان است، آشکار گردانیده و انواع تقابل‌های واژگانی مدرّج، مکمل، دوسویه، ضمنی و صوری، جهتی، خطی و متقاطر و هم‌سنگ و تقابل معنایی مفاهیم و موضوعاتی نظیر: لطف/ قهر، فقر/ غنا، پاکی/ پلیدی، عشق/ عقل، ظلمت/ نور، کفر/ دین، بیماری/ شفابخشی، ظلم‌ستیزی/ ستمگری، شجاعت/ زبونی، غربت/ آشنایی و نیز تقابل دو رنگ سبز و سرخ را در شعر رضوی شاعران دفاع مقدّس تحلیل کرده‌است تا شگردهای بهره‌گیری شاعران را از جفت‌های متقابل برای تبیین شخصیت متعالی امام رضا (ع) در یکسان‌نگری انسانی نشان دهد.